Skąd się wzięły nazwy osiedli naszej spółdzielni?
Coraz mniej mieszkańców Łowickiej Spółdzielni Mieszkaniowej pamięta, gdzie było osiedle 15-lecia PRL, czy też 22 Lipca. Są jednak i tacy, którzy bez zastanowienia wskazują na mapie Łowicza Wodociągową I, czy Tkaczew II. Jak zmieniały się nazwy osiedli ŁSM na przestrzeni 65-letnich dziejów spółdzielni?
Gdy 65 lat temu powstawała ŁSM, to władze Łowicza przekazały jej dwa budynki przy ul. 3 Maja i 11 Listopada. Temu pierwszemu ciągowi komunikacyjnemu patronował wtedy komunistyczny generał Karol Świerczewski, który odpowiada za klęskę 2. Armii Wojska Polskiego w walkach z Niemcami w 1945 roku.
Z kolei ulicy, której obecna nazwa upamiętnia odzyskanie niepodległości przez Polskę w 1918 roku, w dobie PRL patronował Georgii Dymitrow, komunistyczny premier Bułgarii.
Pod koniec lat 50. XX wieku ŁSM kontynuowała budowę zespołu mieszkalnego, którego powstanie zainicjował miejski samorząd. W latach 1958-61 na dawnym placu targowym wybudowano pięć trzykondygnacyjnych budynków.
Radny Roman Rejment w 1960 roku na spotkaniu Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Łowiczu złożył wniosek, aby grupę budynków nazwać osiedlem 15-lecia PRL (przyp. red. Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej). Motywował to tym, iż powstało ono „w okresie władzy ludowej”.
Nazwa ta przetrwała równo 30 lat do roku 1990, gdy niekomunistyczne już władze Łowicza przywróciły historyczną nazwę tego terenu – Kostka.
Pierwszym osiedlem całkowicie zbudowanym przez ŁSM był Tkaczew. Gdy niedługo potem powstało osiedle Władysława Reymonta, to pierwsze z nich nazwano Tkaczew I, a drugie Tkaczew II. W 1974 roku Miejska Rada Narodowa w Łowiczu zmieniła te nazwy. Tkaczew I stał się osiedlem im. Bohaterów Walk nad Bzurą 1939 r., a jego uboższy bliźniak właśnie osiedlem im. Reymonta. Polski noblista patronuje mu do dziś.
Bliźniacze nazwy miały także osiedla Stanisława Noakowskiego i Władysława Broniewskiego. Pierwsze pierwotnie nazywało się Wodociągowa I, a drugie Wodociągowa II. Nazwy te wzięły się od ulicy, przy której leżały. Dziś patronuje jej gen. Władysław Sikorski.
Stanisław Noakowski, uznany architektek i malarz doby Międzywojnia, został patronem Wodociągowej I w 1974 roku. Wtedy też Wodociągową II nazwano imieniem poety Władysława Broniewskiego.
Kolejną dużą jednostką mieszkalną, którą zbudowała ŁSM było „osiedle” Stefana Starzyńskiego. Na początku lat 70. XX wieku z racji położenia projektowano je pod roboczą nazwą Centrum. Gdy już powstawało, to komunistyczne władze Łowicza w 1972 roku nadały mu miano 22 Lipca. Tego dnia w 1944 roku wydano Manifest Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego, politycznej marionetki Stalina, a 8 lat później Rzeczpospolita Polska w nowej konstytucji stała się Polską Rzeczpospolitą Ludową. W dobie PRL był to dzień wolny od pracy.
W 1990 roku samorządowe władze Łowicza zmieniły nazwę OSIEDLA 22 Lipca na ULICĘ Stefana Starzyńskiego, związanego z Łowiczem bohaterskiego prezydenta Warszawy z walk obronnych we wrześniu 1939 roku.
Osiedle Henryka Dąbrowskiego otrzymało swoją nazwę w 1974 jeszcze w fazie projektowania. Co ciekawe, przez lata wiele osób zastanawiało się kim był ów Dąbrowski. Ponieważ rzadko kto używa pełnej nazwy osiedla, to część łowiczan była przekonana, że to Jarosław Dąbrowski, powstaniec styczniowy, a zarazem naczelny wódz oddziałów Komuny Paryskiej. W czasach PRL Polacy codziennie oglądali go na banknocie 200-złotowym.
Inni natomiast wskazywali na Jana Henryka Dąbrowskiego, twórcę Legionów Polskich we Włoszech, znanego z hymnu naszego kraju. W ŁSM nie ma na ten temat danych. Wszystko wskazuje jednak na to, że chodzi o tego ostatniego, choć w uchwale MRN w Łowiczu stoi nie Jan Henryk Dąbrowski, ale właśnie Henryk Dąbrowski. Hipotezę o nadaniu osiedlu imienia napoleońskiego generała pośrednio potwierdza fakt, że do dziś nie została ona zdekomunizowana, więc raczej nie był to np. jakiś mniej znany działacz komunistyczny.
Największe osiedle ŁSM, jakim są Bratkowice, powstawało w latach 1980-97. Projektowano je pod roboczą nazwą Dąbrowskiego II, a komunistyczne władze nadały mu nazwę 35-lecia PRL. Przetrwała ona tylko 10 lat i już w 1990 roku Rada Miejska w Łowiczu nadała mu miano Bratkowice, gdyż tak nazywa się przedmieście Łowicza, na którego gruntach powstała wielorodzinna zabudowa ŁSM. Co ciekawe, wieś Bratkowice do Łowicza przyłączono już w 1375 roku…
Natomiast w latach 80. XX wieku ŁSM zaczęła inwestować w okolicach dworca PKP Łowicz Główny. Powstało tam osiedle nazwane roboczo Zatorze. Potem tę nazwę zmieniono na osiedle poetki i pisarki Marii Konopnickiej, której syn mieszkał w Arkadii pod Łowiczem. Ona sama natomiast jeszcze częściej niż w Arkadii bywała u córki w połowickiej Kapitule.
Opr. Rafał Klepczarek/ŁSM
Na zdjęciach zasobów archiwalnych ŁSM prezentujemy spółdzielczy i nie tylko Łowicz sprzed prawie dwóch dekad.
