80. rocznica akcji „Uwolnić Cyfrę” w Łowiczu
Zbigniew Feret, ps. Cyfra trafił do kazamatów NKWD i UB przy ul. Kurkowej niedługo po tym, jak Łowicz zajęła „bratnia” Armia Czerwona. Cyfra miał ukryty w domu niewielki nadajnik radiowy do nasłuchu audycji z zagranicy, z którego korzystali łowiccy harcerze oraz żołnierze Armii Krajowej. Od polskich kapusiów dowiedzieli się o tym Rosjanie i aresztowali młodego harcerza. Miał on zostać deportowany w głąb ZSRR.
Koledzy Zbyszka postanowili go odbić, wzorując się na słynnej akcji uwolnienia Rudego z rąk gestapo. W akcji wzięło udział 11 osób: Kazimierz Chmielowski, Jerzy Miecznikowski, Marian Szymański, Bohdan Józewicz, Mieczysław Grzybowski, Józef Wolski, Wojciech Tomczyk, Edward Horbaczewski, ks. Stefan Wysocki oraz Jan Kopałka, dowódca hufca Szarych Szeregów w Łowiczu. Akcję ustalono na 8 marca. Harcerze mieli kilka pistoletów maszynowych, karabin oraz broń krótką.
Aby zmylić polskich strażników więzienia przy ul. Kurkowej udawali oni, że wprowadzają tam zatrzymanych więźniów. Cała akcja trwała pół godziny. Harcerze sterroryzowali obsługę więzienia i uwolnili około 80 osób, w tym Zbigniewa Fereta. Cyfra został zaopatrzony w nowe dokumentyi opuścił Łowicz pociągiem towarowym. Następnego dnia po akcji patrole wojska, milicji i bezpieki przeprowadziły zmasowane poszukiwanie harcerzy. Sprawdzano dom po domu, dokonywano zatrzymań młodych ludzi, doprowadzano ich na konfrontacje z służbą więzienną.
Zatrzymano rozpoznanych przez strażników: Kazimierza Chmielowskiego, Bohdana Józewicza, Wojciecha Tomczyka oraz Józefa Wolskiego. Wyrokiem Okręgowego Sądu Wojskowego w Łodzi trzej pierwsi zostali skazani już dnia 18 kwietnia 1945 roku na karę śmierci, a Wolski na 10 lat więzienia. Na skutek ułaskawienia i późniejszej amnestii cała czwórka odzyskała wolność po 2 latach. Los rozrzucił ich po całej Polsce. Część zamieszkała w Łodzi, inni w Radomsku i Warszawie, a Cyfra trafił aż do Krakowa.
Ostatni z bohaterów akcji sprzed 80 lat – ks. Stefan Wysocki – zmarł 8 lat temu w Warszawie.
Zbigniew Feret, ps. Cyfra fot. Rafał Klepczarek
Co roku na ul. Kurkowej w Łowiczu odbywają się uroczystości upamiętniające akcję „Uwolnić Cyfrę” fot. Rafał Klepczarek